Stary Zamek

Kościół p.w. Św. Stanisława Biskupa i Męczennika

Kościół parafialny, wzniesiony w 2. poł. XIII w. (wzmiankowany w 1381 r.), pierwotnie z emporą zachodnią, która została rozebrana w trakcie budowy wieży (najprawdopodobniej na pocz. XIV w.). Przebudowa wnętrza miała miejsce ok. 1600 r. (loża kolatorska, chór muzyczny i empora przy ścianie północnej), kolejna w 1714 r. – późnobarokowy ołtarz i ambona. Obraz św. Stanisława w ołtarzu głównym pochodzi z 1858 r. i jest autorstwa K. Krachwitza. W 1846 r. kościół powiększono o kruchtę i kaplicę. W 1915 r. wyremontowano dach, strop, położono nowe tynki we wnętrzu, poszerzono okna w zakrystii. W latach 1962-1963 odkryto i zatynkowano drobne fragmenty malowideł ściennych romańskich i gotyckich, a w 1963-1964 przeprowadzono gruntowny remont, m. in. rozebrano empory przy chórze muzycznym, zamurowano otwór wejściowy od wschodu do prezbiterium. Podczas malowania wyeksponowano odkryte detale kamieniarki późnoromańskiej. W 1992 r. wykonano konserwację, złocenie i malowanie ołtarza głównego. W 1998 r. przeprowadzono renowację renesansowej tablicy herbowej.
Kościół jest budowlą orientowaną, murowaną z kamienia łamanego, jednonawową, z wyodrębnionym prostokątnym prezbiterium, nakrytym sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Od południa znajduje się ostrołukowy portal główny z 2. poł. XIII w., uskokowy, z trzema parami kolumienek, płaskorzeźbiony tympanon z Tronującą Madonną z Dzieciątkiem oraz ze św. Stanisławem na awersie (pierwsze znane przedstawienie świętego), rewers z gloryfikacją męczeństwa świętego, postać biskupa otoczona czterema orłami (znacznie zniszczone). Na uwagę zasługują znajdujące się w prezbiterium kamienne sakramentarium gotyckie z XV w. oraz w nawie głównej renesansowe epitafia figuralne z XVI w. – Hansa Warkotscha von Nobschütz zu Gurau i jego żony Weroniki, z domu Karpf, z przedstawieniami Tronu Łaski i klęczącej rodziny zmarłych.
Na balustradzie chóru muzycznego umieszczone są kartusze herbowe, zaś na parapecie loży nad zakrystią drzewo genealogiczne rodziny von Senitz.

• Tekst pochodzi z portalu Dolnośląskie Szlaki Kulturowe

Wyciąg z inwentaryzacji hrabiego Hoverdena

• 1567. Warkocz, Veron., geb. Karpfin v. Karpfen.
• 1568. Warkocz, Hans v. Nobschütz. zu Grunau.
• 1589. Gellhorn, Eva, geb.- Login, a, d. H. Rosenthal.
• 1594. Gelhorn, Anna v., geb. Schierin.
• 1598. Gellhorn, Georg, d. ältere, auf Christelwitz.
• 1606. Rotkirch, Joach. v., u. Sebenitz auf Krisselwitz.

Opis w opracowaniu Hansa Lutscha

• Grabsteine:
  l) aus Granit, ohne Inschrift, mit einem erhabenen Kreuze (Tatzenkreuze), dient als Trittstufe des Südportals.
  2) niellirt, Mittelfeld fast abgetreten; Umschrift: Anno do . . . . . . . . . . . cccc v iiii (1509?) Obyt Wenc' abtis vir Dns Guntherus Ster . . . . (Slerske?) . . . . . us (wohl parochus) h' ecclie Archip(re)sbit'q' Sedis Canthey hic sepult'.
  3) ohne Niellofüllung: . . . . . . . d . erbar . man . Vegencz . . . . . . . . . ssens' (?) hay . gestorben . freytag . noch . mtgabent . . . . . . . . . . . 97 (wahrscheinlich 1497).
  4) ebenfalls mittelalterlich, noch erheblicher abgetreten.
  5) und 6) für Hans Warkocz von Nobschiz zu Grunhaus, + 1568 und seine 1567 + Ehefrau mit den Flachbildern der Verstorbenen in Lebensgröße. Sie haben gemeinsames Haupt- und Fußgesims. Ueber ihnen ist ein Epitaphium in die Wand eingefügt, ebenfalls aus Stein gehauen, der obere Aufbau ist beschädigt. Es ist eine von Renaissance-Pilastern umrahmte Tafel mit einer Darstellung der h. Dreieinigkeit, zu deren Füßen die Familie des Stifters kniet. Die Umrahmung und der Aufbau ist mit Ornament belebt.
  7) Grabstein für Herrn George von Gelhorn den älteren zu Chrisselwitz + 1598 und seine Ehefrau, beide mit den Flachbildern der Verstorbenen, dazu bemalt.
  8) für eine Dame in der Tracht vom Schlusse des XVI. Jahrhunderts; der Stein liegt unter den Bänken auf der Erde.

Drzewo genealogiczne

          

          

Drzewo genealogiczne rodziny von Senitz umiejscowione pod parapetem loży a nad wejściem do zakrystii. Nad herbami napis: DEI GLORIAE SVI MEMORIAM ET POSTERITATIS VSVM.

Empora organowa

Na emporze organowej znajduje się 11 herbów rodzin, w których posiadaniu była ta miejscowość.

Płyta nagrobna członka rodziny von Rothkirch

          

Płyta nagrobna z XVI wieku umiejscowiona w posadce członka rodziny von Rothkirch, pana na Krzyżowicach i Strzegowie. Część płyty zasłonięta i niemożliwa do odczytania.

Płyty nagrobne George von Gellhorn i jego żony Evy

          

          

          

Płyty nagrobne George von Gellhorn, zmarłego w 1598 roku oraz jego żony Evy zd. von Logau, zmarłej w 1589 roku. Na płycie George po stronie ojczystej herby von Gellhorn i von Borschnitz a po stronie macierzystej herby von Senitz oraz von Reibnitz. Natomiast na płycie Evy po stronie ojczystej herby von Logau i von Reichaw a po stronie macierzystej von Bedaw oraz von Czirn.

Płyty nagrobne oraz epitafium Hansa von Warkotsch i jego żony Veroniki

          

          

          

          

          

          

          

          

          

          

          

          

Płyty nagrobne oraz epitafium Hansa von Warkotsch, zmarłego w dzień świętego Jakuba 1568 roku w wieku 74 lat oraz jego żony Veroniki von Warkotsch zd. von Karpf, zmarłej 14 października 1567 roku w wieku 61 lat.

IM 1568 IAR AM TAGE IACOBI IST IN GOT SELIGLICH ENTSCHLAFFEN DER EDLE ERNVESTE WOLBENAMTE HANS WARKOCZ VON NOBSCHIZ ZV GRVNAV SEINES ALTERS 74 DEM GOT GNEDIG SEI VND VNS ALLEN.

IM 1567 IAR DEM 14 OCTOBRIS IST IN GOT SELIG ENTSCHLAFEN EDLE TVGENTSAME FRAV VERONIKA KARPFIN V KARPFEN IRS ALTERS 61 DES EDLE ERNVESTE HANS WARKOCZ EHLICHE HAVSFRAV DER GOT GNAD.

Nad płytami nagrobnymi epitafium, którego centralnym punktem jest rodzina Hansa von Warkotsch z żoną i dziećmi, klęcząca pod wizerunkiem Boga tronującego. Na samej górze fragment modlitwy.